Thời điểm vừa về nước sau khi kết thúc văn bằng tiến sĩ ở Philippines thầy có cơ hội biết đến cây cao và thực hành nghiên cứu sâu về nó. Những năm cuối của thập niên 90 thầy đi điều tra, khảo sát giống ca cao từ bắc chí nam. Trên những chuyến đi này, cái làm thầy chú ý nhiều nhất là cách bà con canh tác trên đất dốc – đa phần là chưa áp dụng các kỹ thuật để kiểm soát xói mòn đất, chưa kể việc lạm dụng phân, thuốc hóa học, thuốc diệt cỏ càng làm cho đất bạc màu, xói mòn và mất dần khả năng canh tác.
Thầy cũng có nói chuyện với nông dân và chia sẻ những kỹ thuật thầy biết nhưng đối với nông dân thì trăm nghe không bằng một thấy. Lý thuyết nghe có vẻ hợp lý nhưng với những kỹ thuật mới nếu chưa tận mắt thấy thì rất ít ai dám thử. Thuyết phục mãi không xong rồi thầy nghĩ: nếu không ai làm thì chắc có lẽ là mình phải làm. Rồi công việc, dự án cứ cuốn thầy đi mãi đến năm 2010 mới có cơ hội bắt tay hoàn toàn tại Stone Hill Farm – một ngọn đồi dốc, đá và đã bị phá hủy nghiêm trọng hệ sinh thái, thiếu nước và hàm lượng hữu cơ gần bằng không.
Thật ra trước khi thầy quyết định chọn Stone Hill Farm thì một vài người bạn đã giới thiệu những mảnh đất bằng phẳng, màu mỡ, nước nôi đầy đủ ở các khu vực như Nam Cát Tiên, Định Quán. Nhưng mà thầy nghĩ: nếu mọi thứ thuận lợi như vậy thì đặt cái cây xuống là nó đã sống rồi, chẳng còn gì để làm và nghiên cứu thêm cả. Người nhượng lại Stone Hill cho thầy là một người bạn cũ. Vì thân nên bác ấy khuyên thật: “Phước coi chắc kiếm miếng khác chứ mảnh đồi này đã qua tay 4 chủ rồi và chẳng ai có thể trụ lại được lâu”. Bạn thì lo cho mình còn thầy thì như mở cờ trong bụng: “Đây đích thị là mảnh đất mà tui đang tìm kiếm”.
Cái tên Stone Hill Farm cũng chính là từ thực trạng đầy đá của ngọn đồi. Nó càng xấu thì thầy sẽ càng sớm biết các kỹ thuật mình nghiên cứu có hiệu quả hay không. Và vì nó xấu nên khi mọi thứ tốt lên thì sẽ thấy sự khác biệt rõ ràng. Thời điểm 2010, thuật ngữ “regenerative farming” còn mới lạ ở Việt Nam lắm. Lúc chuyển ngữ sang tiếng Việt thầy thích dùng cụm “canh tác phục hồi” hơn trong khi một số nơi sau này người ta dùng cụm “canh tác tái sinh”. Thầy nói: Đất nông nghiệp vốn dĩ là từ rừng, rừng vốn đã tốt đẹp nên khi nó bị làm xấu đi thì kỹ thuật để làm nó tốt đẹp trở lại nên là phục hồi. Nó vẫn còn đó, nó chưa chết và chỉ cần được phục hồi đúng cách thì nó sẽ sống trở lại.
Phục hồi rừng, phục hồi hữu cơ, phục hồi mạch nước ngầm, phục hồi sự đa dạng hệ động thực vật là những thực hành cơ bản và trọng yếu của canh tác phục hồi. Sau khi mọi thứ đã trở lại thì việc tiếp theo là cần lựa chọn lối canh tác để những thứ này ngày một hưng thịnh. Nói thì mấy dòng nhưng làm thì đã hơn một thập kỷ (và còn nhiều thập kỷ sau nữa). Không sợ đất xấu, chỉ cần có nước là có thể phục hồi được.
Bóc lột đất đai, lạm dụng phân, thuốc là những thứ nên lùi vào dĩ vãng vì nó đã thể hiện rõ là không thể đi lâu dài được. Ngày nay, ta nên hướng đến canh tác bền vững, làm sao để càng canh tác thì đất càng tốt hơn lên, giảm dần sự phụ thuộc vào phân bón bên ngoài. Mọi thứ sẽ được giải đáp trong khóa học “Nông dân thực chiến” tháng 12 này. Mời bạn đến Stone Hill Farm, tham gia khóa học để tự tin hơn với nghề làm nông của mình nhé.